No-nonsens ecologisch bouwen

Tekst Emilie Lachaert, foto’s Geert Van de Velde

Stefan en Kelly botsten toevallig op de grond, waar initieel nog een vervallen woning op stond, toen ze een ander pand in de straat bezichtigden. Stefan: “De ligging was voor ons doorslaggevend. De grond ligt op wandel- en fietsafstand van de winkels, het station en werkgelegenheid.”

“De tuin is zuidelijk georiënteerd. En hoewel we vlakbij het centrum zitten, genieten we toch van heel wat groen in de buurt”, vult Kelly aan.

Aan hun nieuwbouwproject ging heel wat onderzoek en denkwerk vooraf. Voor de start van de bouwwerken was het koppel een drietal jaar bezig met research naar de beste, betaalbare manier om ecologisch en lowtech te bouwen. “Uit de opendeurweekends van Ecobouwers haalden we inspiratie”, vertelt Kelly. “Door te spreken met andere mensen die al ecologisch gebouwd of verbouwd hadden en door te ervaren hoe die huizen aanvoelden.”

“De grootste uitdaging bij het hele project was de zoektocht naar een architect die begreep wat onze visie was: ecologie en oriëntatie boven alles, looks zijn voor ons echt secundair.”

Stefan: “We wilden een architect die mee nadacht over hoe we de oriëntatie optimaal konden benutten om de woning te verwarmen, hoe we consequent voor ecologische materialen konden kiezen … Maar die tegelijk waardevolle, architecturale toevoegingen kon doen in het ontwerp.”

Zo zijn de hoge ramen beneden in de leefruimte bijvoorbeeld een idee van de architect. Ook de doorzichten in het huis – onder meer door de vide en open leefkeuken – zijn er dankzij de architect. Ze dragen bij tot het enorme ruimtegevoel. Het oppel koos uiteindelijk voor een houtskeletbouw met FSC-gelabeld hout en combineerde dit met baksteen en beton. De woning werd doorgedreven geïsoleerd: in de wanden van het houtskelet zijn cellulosevlokken geblazen. De leidingspouwen zijn met houtwol gevuld. “Voor de muur gebruikten we 25 cm isolatien in de vloer 20cm en voor het dak 40 cm. De ramen zijn driedubbelglas.” “We wilden onze vaste kosten zo laag mogelijk houden. Fotovoltaïsche zonnepanelen zorgen voor elektriciteit, een zonneboiler voor warm water en een regenwaterput met pomp voor waterbesparing.” De passieve zonnewarmte wordt door de slimme oriëntatie en de veranda of wintertuin aan de zuidkant van de woning optimaal gebruikt als energiebron. Op een zonnige dag wordt de woning enkel door de zon verwarmd.

FINKACHEL

Op koude winterdagen steekt Stefan de finkachel aan. “Het rendement van zo’n kachel is hoger dan dat van een gewone kachel, en de verbranding is properder. De uitstoot van fijnstof ligt ver onder de Europese norm. Rond de kachel zit 4000 kg leemsteen die de hitte opneemt en nadien geleidelijk afgeeft”, verklaart hij. “Het hout voor de kachel halen we uit onze eigen tuin: daar staan een tiental knotwilgen en met het snoeihout van die bomen hebben we genoeg.”

“Voor de ventilatie kozen we bewust niet voor het populaire systeem van balansventilatie. De ventilatie van onze woning is passief en gebeurt via roosters in een centrale betonnen schouw die te hoge luchtvochtigheid detecteren. De lucht wordt aangezogen via raamroosters aan de veranda. We zochten in elk aspect naar de minst complexe oplossingen en hielden het zo eenvoudig mogelijk: low tech bouwen dus.”

Ook op het vlak van materiaalkeuze vormde het moto less is more dé leidraad. Stefan: “Zo lieten we de draagbalken in het plafond bewust zichtbaar, omdat het eenvoudig én mooi is. We leven in een maatschappij van overvloed – en van steeds meer willen en kopen – terwijl je soms met heel eenvoudige ingrepen of door iets minder te doen net méér bereikt.”

WARME BAKSTEEN

In de veranda of wintertuin op de eerste verdieping koos het koppel naast glas voor gerecupereerde bakstenen, omdat die de warmte lang vasthouden. De houten vloer geeft de ruimte een extra warme uitstraling. “Bij de eerste zonnestralen is dit mijn favoriete plekje om een boek te lezen”, vertelt Kelly.

WARMTELAMP

Een warmtelamp boven de zitruimte en de eettafel maakt de gevoelstemperatuur snel aangenaam in de wintermaanden. “Ideaal om de ruimte snel op te warmen als we thuiskomen van het werk en de finkachel nog aangestoken moet worden”, verklaart Kelly. “Omdat onze zonnepanelen te veel produceren, vonden we dit een goede manier om die extra elektriciteit zelf te gebruiken”, aldus Stefan.

“Hecht voldoende belang aan de oriëntatie en ligging van de woning. Dat is de eerste stap bij ecologisch bouwen. Als je bijvoorbeeld steeds de auto moet nemen om naar de winkel, het werk of het station te gaan, houdt een ecologische nieuwbouw geen steek.”

DON'T

“Bespaar niet op de basisstructuur. Een doorgedreven isolatie en ramen met driedubbelglas kosten uiteraard meer. Maar ze zijn de meerkost waard op lange termijn. Bespaar liever op je inrichting. Kies bijvoorbeeld voor tweedehands of DIY.”

HOUTEN BALKEN

De houten draagbalken van de eerste verdieping werden bewust zichtbaar gehouden in de zitruimte en de leefkeuken beneden. Kelly en Stefan verfden de vloerplaten op de verdieping wit om het geheel licht te houden. Het resultaat oogt verassend modern en matcht met de ruwe betonnen vloer en bakstenen muren.

ZELFGEMAAKTE TRAP

Kelly: “De houten trap maakte Stefan eigenhandig, met de hulp van zijn oom. Oorspronkelijk was die bedoeld als tijdelijke oplossing, maar we vinden hem zo mooi gelukt dat hij mag blijven.”

KEUKENPLANNEN

De keuken bestaat momenteel nog uit tweedehandse kasten en recuperatiemateriaal. Ook de eettafel en de stoelen zijn tweedehands. Als de werken in de badkamer afgerond zijn, wil Stefan de keuken eigenhandig bouwen. Stefan: “Dat kost tijd en het is makkelijker om bij Dovy een kant-en-klare keuken te bestellen, maar wij zweren bij ecologische oplossingen. Ik ben gewoon ook graag bezig met zo’n projecten in huis. Dat doe ik liever van elke avond tv-kijken.”

SALONTAFEL UIT AFVALHOUT

De salontafel heeft Stefan jaren geleden uit afvalhout gefrabiceerd. Kelly en Stefan kopen hun inrichting zo veel mogelijk tweedehands of gaan zelf creatief aan de slag.

GROENE VINGERS

Her en der in de woning staat groen. “Planten brengen leven in huis”, aldus Kelly. “Ik kijk er al naar uit om de badkamer ook aan te kleden met plantjes, als die helemaal af is.”

NAAIATELIER

“We hebben geen kinderwens, dus we hebben op de eerste verdieping naast de slaapkamer en badkamer enkel een open atelierruimte waar ik kan naaien”, aldus Kelly. “De kast in mijn naaiatelier heb ik zelf gemaakt, samen met mijn stiefvader. Ik gebruikte hiervoor FSC gelabeld multiplex.”

WOONFICHE

Wie? Stefan Courteaux (31), softwareontwikkelaar, en Kelly Eeckhaut (31), copywriter. Kelly houdt een blog bij over haar ecologische levensstijl: www.mavieenvert.be

Wat? Ecologische lowtech-nieuwbouw.

Waar? Erembodegem.

Bewoonbare oppervlakte? 170m²

Terreinoppervlakte? 400m²

Budget? 398.000 euro (alle kosten inbegrepen, ook grondprijs, notariskosten, etc.)

Architect? z-architecten